2025 YKS Tercih Kılavuzu: Kontenjan Değişiklikleri Etkileri

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) tercih dönemi, binlerce öğrencinin hayatında önemli bir dönüm noktasıdır. Her yıl açıklanan tercih kılavuzu, üniversiteye yerleşmek isteyen adaylar için yol gösterici niteliktedir. Ancak 2025 YKS tercih kılavuzu, önceki yıllara göre önemli kontenjan değişiklikleri ile dikkat çekmektedir. Bu değişiklikler, öğrencilerin tercih stratejilerini doğrudan etkileyecek ve sıralamalarda beklenen oynamalara yol açacaktır.

1. Genel Kontenjan Değişikliklerinin Arka Planı

Bu yılki kılavuz incelendiğinde, genel bir trend olarak devlet üniversitelerindeki kontenjanların azaldığı, özel üniversitelerdeki kontenjanların ise ya arttığı ya da sabit kaldığı gözlemlenmiştir. Bu durum, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından alınan bilinçli bir politika kararı olarak değerlendirilmektedir. Temel amaç, belirli bölümlerde yaşanan "mezun enflasyonunun" önüne geçmek ve böylece mezunların istihdam edilebilirliğini artırmaktır. Uzun vadede mezun sayısının çok olduğu düşünülen tüm bölümlerde son iki yıldır kontenjanlar kademeli olarak düşürülmektedir. Bu yaklaşım, öğretim kalitesini ve mesleki değeri yükseltme hedefiyle olumlu bir gelişme olarak yorumlanmaktadır.

2. Sıralamalardaki Büyük Öne Çekme Beklentisi ve "Yığılma Etkisi"

Kontenjanlardaki bu kısıtlamalar, doğrudan sıralamalarda ciddi öne çekmelere yol açacaktır. Geçmiş yıllara kıyasla %50'ye varan, hatta bazı durumlarda %100'e ulaşan sıralama kaymaları beklenmektedir. Bu durumun temel nedenleri şunlardır:

• AYT'nin Kolay Olması: 2025 AYT sınavının göreceli olarak kolay olması, özellikle sayısal alanda yığılmalara neden olmuştur. Örneğin, geçen yıl 38.000. sırada olan bir öğrenci bu yıl 46.000. sırada yer alırken, 25.000. sıradaki bir öğrenci bu yıl ancak 19.000. sıraya gelebilmiştir. Bu, belli puan aralıklarında çok fazla öğrencinin yoğunlaşması anlamına gelmektedir.

• "Domino Etkisi": Üst sıralardaki kontenjan azalmaları, yerleşemeyen öğrencilerin bir alt tercihlere yönelmesiyle kartopu etkisi yaratır. Bu, üst bölümlerdeki daralma etkisiyle başlar ve alt sıralamalarda katlanarak artan kaymalara neden olur. Bir örnek vermek gerekirse, Boğaziçi İşletme'deki 15 kişilik kontenjan azalması, bu 15 kişinin bir alt tercihi olan Uluslararası Ticaret'e, oradan da Turizm İşletme gibi diğer bölümlere veya farklı fakültelere doğru bir kayma başlatabilir. Bu, sıralamalarda %80 aşağı düşüş veya %70 yukarı çıkış gibi geniş aralıkların beklenmesini gerektirmektedir.

3. Bölümlere Göre Özel Kontenjan Değişiklikleri ve Etkileri

Birçok bölüm bu kontenjan politikalarından farklı derecelerde etkilenmiştir:

• Hukuk Fakülteleri: Hukuk kontenjanlarında çok sert düşüşler yaşanmıştır. Bu, YÖK'ün hukuk mezunu sayısındaki "enflasyonu" durdurma ve böylece gelecekte avukatlık mesleğinin değerini artırma hedefinin bir sonucudur. Özellikle 70.000'li sıralamalarla hukuk okunmasının "saçmalık" olduğu vurgulanmıştır. Bu nedenle, örneğin Uludağ Hukuk'un 25.000'den 12.000'e, İstanbul Hukuk'un ise 1.500 kişi öne çekmesi beklenmektedir.

• Diş Hekimliği: Diş hekimliği bölümlerinde toplamda 2.000 kişilik bir kontenjan azalması söz konusudur. Buna ek olarak, diş hekimliğini tercih edecek sayısalcıların sayısında yaklaşık 7.000 kişilik bir fazlalık olduğu belirtilmiştir. Bu iki faktör, diş hekimliği sıralamalarını ciddi şekilde öne çekecek ve 45.000 sıralamayla diş hekimliğinin gelmesini "çok zor" hale getirecektir.

• Mühendislik Alanları: Genel olarak mühendislik fakültelerinde işsizlik olduğu dile getirilmektedir. Ancak elektrik-elektronik, yazılım ve bilgisayar mühendisliği gibi "elle tutulur" mühendisliklerin hala tercih edilebilir olduğu belirtilmiştir. Makine mühendisliğinde de kontenjan azalmaları ve sayısalcı yığılması nedeniyle sıralamaların daha da öne çekmesi beklenmektedir. Yıldız Teknik Üniversitesi gibi okullardaki kontenjan azalmalarının (100 kişi gibi) bir "tsunami etkisi" yaratacağı ve bu alandaki sıralamaları ciddi şekilde öne çekeceği öngörülmüştür. Yazılım mühendisliğinin ise yakın gelecekte yapay zeka tarafından "yutulabileceği" gibi radikal tahminler de bulunmaktadır.

• Psikoloji: Bu bölümde de çok fazla mezun bulunmakta ve düşük sıralamalarla girilen okulların kalitesi sorgulanmaktadır. Klinik açmak için klinik yüksek lisans yapma zorunluluğunun getirilmesi, özel okullarda yüksek lisans ücretlerinin fahiş seviyelere çıkmasına (1 milyon TL gibi) neden olmuş ve bu da mezunlar için yeni bir sorun yaratmıştır. Bu durum, psikoloji bölümünün cazibesini azaltmaya başlamıştır.

4. Tercih Stratejileri için Önemli Notlar

Bu kontenjan değişiklikleri ve sıralama kaymaları göz önüne alındığında, adayların tercih yaparken çok temkinli ve hesaplı olmaları gerekmektedir.

• Geniş Aralıkta Tercih Yapın: Açıkta kalmamak adına, sıralamanızı en az ikiyle çarparak tercih listenizi oluşturmanız önerilmektedir. Geniş bir aralıkta (örneğin 169.000 sıralaması olan bir adayın 300.000'e kadar inmesi) tercih yapmak önemlidir, çünkü alt sıralamalardaki kaymalar daha büyük olacaktır.

• Tercih Robotlarını Kullanın: Üniversite Tercih Merkezi, YÖK Atlas ve K12 gibi güvenilir tercih robotları, bölümlerin Türkiye genelindeki kontenjan eğilimlerini, geçmiş yıl sıralamalarını ve yeni açılan bölümleri incelemek için faydalıdır.

• Detaylı Hesaplama Yapın: Basit bir kontenjan toplaması yaparak sıralama tahmini yapmak yeterli değildir. Her bölümdeki kontenjan azalması, aradaki sayısalcı fazlalığı, mezuna kalan öğrenci sayısı ve adayların tercih eğilimleri gibi birçok faktör bir arada değerlendirilmelidir.

• Şehir ve Okul Kalitesi: Hukuk gibi bazı bölümlerde şehir faktörü, eğitim kalitesinden daha belirleyici olabilir. Ancak genel olarak, okulun altyapısı, akademik kadro kalitesi ve mezunların istihdam olanakları gibi bireysel meziyetler, iş bulmada önemli rol oynamaktadır.

Unutulmamalıdır ki, bu yılki YKS tercih dönemi, önceki yıllara göre daha karmaşık ve öngörülemez olabilir. Bu nedenle, adayların süreci ciddiyetle ele alması ve bilinçli tercihler yapması büyük önem taşımaktadır.